Een goede zaak, zoals bijvoorbeeld zonnepanelen voor de opwekking
van
duurzame energie,
kan strijdig zijn met andere goede zaken, zoals monumentenzorg. Het zonnepaneel,
ook wel zonnecollector genoemd,
is immers een forse, spiegelende plaat, die meestal op het dak geplaatst wordt.
Gaat het om een waardevol pand, bijvoorbeeld een
Rijks-
of
Gemeentelijk monument,
dan is de aantasting van het historische beeld goed uit te leggen.
Ook in het beeld van een
beschermd stadsgezicht
zijn de panelen op bestaande gebouwen moeilijk in te passen.
Hoe moeten deze tegenstrijdige belangen afgewogen worden?
Een objectieve beoordeling is mogelijk door de aanvraag voor een zonnepaneel te behandelen
als de wijziging
van het
dakschild,
dus op dezelfde manier als de aanvraag voor een
dakraam.
Ten eerste wordt de
fysieke aantasting van het dak bekeken. Voor een dakraam
wordt een gat gemaakt door een deel van het
beschot
deel weg te zagen of stukken van
panlatten
en
daksporen.
Voor de plaatsing van een zonnepaneel is dat allemaal niet nodig. Maar is de ingreep
'reversibel', dus terug te draaien zonder blijvende schade? Ligt het paneel verzonken tussen
de
dakpannen,
dan is de fysieke aantasting groter dan wanneer het daar bovenop geplaatst wordt.
Maar ja, dan valt het wel weer meer op. Dat wijst al op punt twee:
de wijziging van het
beeld van het pand. Alle nu al aanwezige en de voorgestelde ingrepen in het dakschild
moeten bij elkaar opgeteld worden.
Zijn er al veel dakramen, dan ligt de plaatsing van zonnepanelen erbij veel moeilijker.
Het volgende punt is de
invloed op de omgeving. Ligt het pand in een waardevolle,
monumentale omgeving? Dan zal het van de zichtbaarheid afhangen, hoe aanvaardbaar de
ingreep is.
Omdat voor een effectieve toepassing van zonnepanelen meestal een groter oppervlak
noodzakelijk is dan voor dakramen,
zullen ze op een monument helaas zelden op verantwoorde wijze aangebracht kunnen worden.
De enige goede mogelijkheid voor zonnepanelen in een oude stad bieden
zonnepanelen geïntegreerd in de architectuur.
Dit geldt ook voor een andere toepassing van zonnepanelen, dieniet bedoeld is voor de opwekking van
elektriciteit, maar voor de verwarming van water: de
zonneboiler.
Tekst: Jean Penders (01-2007). Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
