Bij alle
hijswerktuigen
draait het om de as:
de ronde balk waaromheen het
touw
of de
ketting
gewonden wordt waaraan getrokken wordt door, bijvoorbeeld, de te hijsen last.
Bij het
kruiwerk
van een
molen
heet deze as de
kruias
en daarmee wordt aan
een vast punt getrokken, zodat de molen naar de wind gedraaid wordt.
Het indrukwekkendst is de windas van een
tredrad,
maar ook een eenvoudig
hijsrad
op de zolder van een gewoon huis heeft een windas.
Wordt een kruias in beweging gebracht
door aan een
kruirad
te draaien, bij een tredrad moeten
mensen of dieren alsmaar tegen de tonvormige wand 'omhoog'
lopen om de zaak in beweging te krijgen. Bij een
middeleeuwse hijskraan
was dit de 'motor'.
Bij een moderne
hijskraan
gaat het allemaal wat minder moeizaam.
Tekst: Jean Penders (10-2007). Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
